Dat waren de woorden van een cliënt met chronische vermoeidheid en niet gediagnosticeerde slaapapneu. Na ademhalingstherapie verdwenen de klachten. Uiteraard is het resultaat het allerbelangrijkste. Maar wat gebeurd er nu eigenlijk in het lichaam dat ademhaling zo doorslaggevend kan zijn?
De aanleiding
Het uitgangspunt van ademhalingstherapie is dat de meeste mensen vandaag de chronisch hyperventileren. En de feitelijke definitie van hyperventilatie is dat er meer geademd wordt dan dat het lichaam op dat moment metabolisch gezien nodig heeft.
Als je rustig rijdt met je auto verbruik je minder benzine, dan wanneer je gaat racen. Als een auto zou hyperventileren, zou die in een rustig tempo net zoveel benzine slurpen als dat de auto zou racen.
Ik ben nog nooit iemand tegen gekomen die niet hyperventileert. Niet in mijn praktijk, maar ook niet tijdens trainingen of workshops of andere groepen. Uiteraard zijn er wel mensen die niet hyperventileren, maar dat zijn er uitermate weinig.
Toch is het moeilijk mensen te overtuigen dat het zo is. En ik kan het ze niet kwalijk nemen. Ten eerste heb je het niet in de gaten want het gaat vanzelf. En meestal denken mensen bij het woord hyperventilatie aan aanvallen. Maar niet iedereen die hyperventileert heeft hyperventilatie aanvallen.
Ten tweede is de medische maatstaf voordat er sprake is van hyperventilatie veel te ruim. Dit zie je bijvoorbeeld ook bij andere medische zaken als bijnierwerking of schildklierwerking. De marges zijn zo waanzinnig groot dat alleen de excessen worden vastgesteld. Terwijl daartussen nog een heel grijs gebied zit waar het lichaam niet lekker op functioneert en mensen zich ook niet op hun best voelen.
Ook wel bekend als het aloude “het zitten tussen je oren” of “leer er maar mee leven”.
Dr. Buteyko (een pionier op gebied van ademwerk) was een stuk strikter met wanneer er sprake is van hyperventilatie. Daarvoor had hij de Controle Pauze (CP) bedacht. Een eenvoudige test om te zien wat de status is van iemands ademhaling. En daarmee ook de gezondheid (meer over de CP kun je hier vinden).
Zijn standpunt was duidelijk. Bij een CP onder de 40 seconden is er sprake van hyperventilatie. Einde discussie. Want daar is de ademhaling in lijn met de metabolische behoefte van het lichaam.
Voordat ik zelf met ademwerk begon zat ik ook ver van de 40 vandaan. En dat voor iemand zonder gezondheidsproblemen en veel sporten. Een keiharde reality check.
Maar wat gebeurd er dan in het lichaam?
Dat was de vraag waar we eigenlijk mee begonnen. Hoe kan ademhaling zo een enorme impact op je gezondheid of hoe jij je voelt? Ik wil mij daarbij beperken tot twee belangrijke punten, namelijk: het zenuwstelsel en biochemie.
Het zenuwstelsel bestaat (vereenvoudigd) uit een sympatisch zenuwstelsel (SNS) en parasympatisch zenuwstelsel (PNS). Het is SNS is het gaspedaal van het lichaam, het fight-or-flight systeem. Het PNS is het rempedaal, het rest-and-digest systeem.
Het ene stelsel is niet per se beter als het andere, maar er dient wel een bepaalde balans tussen de twee te zijn. Tegenwoordig is er bij de meeste mensen teveel SNS activatie. Zelfs in rust!
De ademhaling is de directe doorgang naar het SNS of het PNS. Snel en/of veel ademen activeert het SNS en een rustige ademhaling activeert het PNS.
Snel en/of veel ademen zouden we ook hyperventilatie kunnen noemen. Dus in het geval van hyperventilatie (oftewel CP beneden de 40) staat het SNS constant aan! Je lichaam komt nooit volledig tot rust. Niet als je op de bank zit en ook niet als je slaapt!
Je lichaam is dan in constante staat van paraatheid. Dit gaat ten koste van energie, maar is ook de reden waarom andere systemen in lichaam problemen gaan vertonen. Denk aan je cardiovasculaire stelsel, hormoonstelsel, bewegingsapparaat of je mentale capaciteiten.
Het tweede punt wat ik wilde aanhalen was de biochemie. Hyperventilatie leidt namelijk tot een verstoring van de biochemie van het lichaam. Meer ademen leidt niet tot meer zuurstof in het lichaam.
We hebben maar een beperkt aantal rode bloedlichamen (noodzakelijk voor het zuurstoftransport door het lichaam). En daarmee een beperkte hoeveelheid zuurstof die we kunnen opnemen. Onder normale omstandigheden is de maximale capaciteit al benut.
Aan de andere kant adem je wel meer CO2 uit dan dat goed is voor het lichaam. Dit gas heeft namelijk een heleboel belangrijke functies in het lichaam. En tevens raakt de pH-balans zoek in het lichaam.
Een van de functies van CO2 is het Bohr-effect. Dit houdt kort in dat de aanwezigheid van CO2 belangrijk is om zuurstof naar lichaamscellen te kunnen transporteren (meer hierover kun je hier lezen).
Spieren hebben zuurstof nodig om te kunnen werken. Krijgen de spieren geen zuurstof, kunnen ze gelukkig ook energie creëren zonder. Alleen hierbij ontstaat lactaat of melkzuur. Dat brandende gevoel wat je krijgt bij een all-out sport inspanning.
Alleen bij hyperventilatie krijg je dat gevoel de hele dag door op een wat lager niveau. Oftewel je lichaam zal de hele dag vermoeid voelen.
Leven zonder hyperventilatie
Ademhalingstherapie richt zich op het verhogen van de CP. Wanneer de CP boven de 40 seconden is, is er geen sprake van hyperventilatie meer.
In het begin klinkt 40 seconden nog als heel veel, maar in principe is dat voor ieder haalbaar. Klachten verminderen vaak al voordat de 40 bereikt wordt.
Toch kan ik uit eigen ervaring vertellen dat het doorbreken van die 40 grens iets bijzonders is. De rust die er dan in het lichaam is, is echt een wereld van verschil. Iets wat ik iedereen gun om te mogen ervaren.
Don’t settle for less.