De meeste mensen zullen denken dat we alleen ademhalen om ons lichaam te voorzien van zuurstof. En dat onze behoefte tot ademen puur bestaat uit een behoefte aan zuurstof. Maar dat is niet helemaal waar.
Sterker nog onder normale omstandigheden heb je altijd meer dan genoeg zuurstof. De ware held die zo goed is voor jouw gezondheid is wat anders…
Er zijn drie factoren die van invloed zijn op je ademhaling, namelijk zuurstof (O2), koolstofdioxide (CO2) en de pH-waarde van je bloed. En de grootste factor die van invloed is op je ademhaling is niet zuurstof. Het is CO2.
Het CO2 gehalte is je bloed bepaald met name of jouw lichaam een ademhalingsprikkel ervaart. Als je zo lang mogelijk je adem inhoud, is het de opgebouwde CO2 die ervoor zorgt dat jij weer wilt ademen. De kans is uitermate klein dat je zuurstofgehalte dusdanig gezakt is dat je vanuit die hoek een ademhalingsprikkel krijgt.
Het lichaam heeft een maximale capaciteit in hoeveel zuurstof het bloed kan vervoeren. Dit wordt bepaald door de hoeveelheid rode bloedlichaampjes. En onder normale omstandigheden zijn alle rode bloedlichaampjes al maximaal van zuurstof voorzien. Meer ademen heeft geen zin, er kan simpelweg niet meer bij.
Maar terug naar CO2 en de ademhalingsprikkel. Jouw lichaam heeft een bepaalde gevoeligheid voor CO2. Als jij erg gevoelig bent, zal je snel op een verandering in CO2 reageren, door meer te ademen (dit hoeft niet per se sneller ademen te zijn, het kunnen ook grotere teugen zijn).
Ben jij relatief ongevoelig voor CO2 zal je minder snel een ademhalingsprikkel ervaren.
De functie van ademen is dus niet alleen het inademen van zuurstof, maar ook het uitademen van teveel CO2. Of in ieder geval wat het lichaam ervaart als teveel CO2. Want daar zit het grote euvel.
Iedereen heeft een andere gevoeligheid voor CO2. Ben jij om wat voor reden dan ook heel gevoelig voor CO2 geworden (en de grootste boosdoeners hierin zijn te weinig bewegen en te veel stress), zal je dus meer ademen. Want jouw lichaam wil van dat CO2 af.
De vraag is, is dat erg? Kort antwoord: ja!
CO2 is namelijk geen afvalstof (zoals helaas nog vaak beweerd wordt). Het heeft een heleboel belangrijke functies in het lichaam:
- Het speelt een rol in de transmissie van signalen tussen zenuwcellen. Bij een laag CO2-gehalte in het lichaam kunnen zenuwcellen minder goed met elkaar communiceren. Dit zou zich op verschillende manieren kunnen manifesteren: concentratieproblemen, geheugenproblemen, problemen in motoriek, paniek, angst, slapeloosheid, epilepsie, etc.
- Het speelt een rol in vasodilatie van de aderen. Vasodilatie is een mooi woord voor het verwijden van de bloedvaten. Zo kan bloed makkelijker door de aderen stromen. Als de bloedvaten wijder open staan kan zuurstof makkelijker naar de lichaamscellen en kunnen afvalstoffen makkelijker afgevoerd worden. Ook hoeft het hart minder hard te werken om bloed rond te pompen. Bij een laag CO2-gehalte vernauwen de bloedvaten en wordt dit dus moeilijker. Ter overdenking: hoe goed kunnen organen functioneren als zij niet voldoende van bloed worden voorzien?
- Het speelt een rol in het ontspannen van glad spierweefsel. Glad spierweefsel vinden we terug in onder andere in het maag-darmkanaal, de baarmoeder, blaas, slagaders en bronchiën. Een laag CO2-gehalte voorkomt dat deze organen zich kunnen ontspannen. En hoe goed kunnen ze functioneren als ze alleen maar op spanning staan? In het darmkanaal spreken we dan van obstipatie. De peristaltische beweging (feitelijk de continue beweging van spanning en ontspanning) die de darmen dan moeten maken wordt lastig als ze niet voldoende kunnen ontspannen.
- Het speelt een rol in bronchodilatie. Nog een mooi woord en deze keer gaat het over het verwijden van de luchtwegen. Als de luchtwegen niet voldoende open staan heeft dat een effect op de gasuitwisseling in de longen. Een laag CO2-gehalte heeft als effect dat luchtwegen zich vernauwen. Bij mensen met astmatische verschijnselen is dit terug te horen in een piepende ademhaling of in een benauwd gevoel.
- Het speelt een rol in de pH-balans. De pH-waarde van het bloed is een belangrijk gegeven voor het lichaam. Het lichaam doet er alles om de pH-waarde tussen 7,3 en 7,4 te houden. Wanneer de pH-waarde onder de 6,8 komt, of boven de 7,8 treedt celdood in werking. Niet leuk. Koolstofdioxide is een zuur en speelt een belangrijk rol om de pH van het bloed op orde te houden. Wanneer je CO2-gehalte laag is zal je bloed meer basisch worden (dus richting die 7,8). Aangezien je lichaam dat niet wilt, zal er ergens een tegenreactie plaatsvinden. Oftewel je lichaam zal zuur produceren. Zo gaat de pH-waarde weer richting de 7,4. Een lichaam dat zuur produceert kan je voelen als vermoeidheid in de spieren. Later kom ik nog terug op de pH-waarde en de invloed daarvan op je ademhaling en je lichaam.
- Het speelt een rol in chemische reacties van je lichaam. Denk daarbij aan het opnemen of verwerken van vitamines, mineralen, vetten, koolhydraten en eiwitten. Zo een beetje alles wat het menselijk lichaam nodig heeft om te functioneren. Een laag CO2-gehalte zorgt er dus voor dat deze processen minder efficiënt verlopen.
En dan is er ook nog het Bohr-effect. Wetenschapper Christian Bohr ontdekte namelijk dat het koolstofdioxide (CO2) gehalte in het bloed bepaald in welke mate O2-moleculen loskomen van hemoglobine (rode bloedlichaampjes). Hoe hoger het CO2 gehalte in het bloed, des te makkelijker zuurstof dus daadwerkelijk in je lichaamscellen terecht komt. Hoe lager het CO2 gehalte, des te moeilijker dit wordt.
Maar als jouw lichaam gevoelig is voor CO2 zal het dus zoveel mogelijk proberen van CO2 af te komen, terwijl jouw lichaam het CO2 nodig heeft om goed te kunnen functioneren!
Waar ademhalingsoefeningen vooral over zouden moeten gaan (als een goede gezondheid tenminste je doel is) is het hertrainen van je CO2 gevoeligheid.
Om je CO2 gevoeligheid te trainen kun je het volgende doen:
- Ga op rustige plek zitten, met je bovenlichaam goed rechtop
- Word je bewust van je ademhaling en hoe groot iedere inademing is
- Als je een gevoel hebt van hoe groot iedere inademing is, maak je inademing dan iets kleiner
- Je uitademing laat je gewoon gebeuren
- Gebruik ook geen spierspanning om je inademing kleiner te maken. Ontspanning is belangrijk
- Na verloop van tijd zal je als het goed gaat luchthonger ervaren. Luchthonger is het gevoel alsof je te weinig adem krijgt en alsof je iets zou willen bij ademen. Weersta die drang om bij te ademen! Dit gevoel van luchthonger is namelijk belangrijk om je CO2 gevoeligheid te trainen. Ervaar je geen luchthonger gebeurd er ook niets met je CO2 gevoeligheid.
Begin misschien met 5 minuten per keer en kijk of je het kan uitbouwen naar 10 minuten. Hoe vaker je de oefening kunt doen, des te meer trainingseffect je hebt op je CO2 gevoeligheid.